Ασημένιο, Βυζαντινό, Εκκλησιαστικό Πιάτο του 6ου Αιώνα μ. Χ.

Προέρχεται από την Κορυδάλλα (Haciveliler) της περιοχής της Λυκίας στην νοτιοδυτική Μικρά Ασία.

Βρίσκεται ανάμεσα στα δεκάδες αντικείμενα που η κυβέρνηση της Τουρκίας ζητά από τα αμερικανικά μουσεία να επιστρέψουν.
Πιο συγκεκριμένα είναι 40 βυζαντινά κειμήλια στο μουσείο Dumbarton Oaks του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Τα ασημένια και χρυσά λειτουργικά αντικείμενα που είναι γνωστά ως Θησαυρός Σιών αποτελούνται από πιάτα, κηροπήγια, σταυρούς και πλάκες. Περίπου 40 κομμάτια του θησαυρού βρίσκονται στο Dumbarton Oaks, ενώ άλλα 10 περίπου βρίσκονται στο Μουσείο της Αττάλειας στην Τουρκία, ενώ μερικά ακόμη λέγεται ότι βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές.

Δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη αμφιβολία ότι ο θησαυρός λεηλατήθηκε και μεταφέρθηκε λαθραία από την Τουρκία το 1963 — δεκαετίες αφότου ο νόμος περί κληρονομιάς του έθνους κατέστησε παράνομες τέτοιες πράξεις. Η ίδια η δημοσίευση του Dumbarton Oaks για το Sion Treasure προτείνει το ίδιο επανειλημμένα.

Το 1986, ο Dumbarton Oaks οργάνωσε ένα συμπόσιο για τον θησαυρό στο Walters Art Museum στη Βαλτιμόρη, το οποίο κατέληξε σε ένα βιβλίο του 1992, «Ecclesiastical Silver Plate in 6th Century Byzantium», που επιμελήθηκε η επιμελήτρια του μουσείου στο Βυζάντιο Susan A. Boyd. Αυτή η δημοσίευση περιλαμβάνει αυτή τη φωτογραφία της τρύπας του λεηλάτη όπου πιστεύεται ότι βρέθηκε ο θησαυρός.

Το ακριβές σημείο εύρεσης του θησαυρού περιγράφεται εκτενώς αργότερα: «Στα τέλη του καλοκαιριού του 1963, ο θησαυρός Sion βρέθηκε στο χωράφι που ονομάζεται Buyuk Asar (μεγάλο ερείπιο) βόρεια του οικισμού Haciveliler (2 χιλιόμετρα δυτικά της Kumluca, μια σύγχρονη πόλη στη νοτιοανατολική Λυκία ,)» έγραψε ο γερμανός βυζαντινός Hansgerd Hellenkemper. Μια σήμανση σε κοντινό τοίχο την αναγνώριζε ως την αρχαία λυκιακή πόλις Κορυδάλλα.

Ο θησαυρός βρέθηκε περίπου 30 μέτρα από τα ερείπια μιας πρώιμης βυζαντινής εκκλησίας, πρόσθεσε ο Hellenkemper, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είχε θαφτεί από εκκλησιαστικούς ηγέτες τον 7ο αιώνα για να τον κρύψουν από τους Άραβες εισβολείς. Συνεχίζει σημειώνοντας ότι οι παράνομες ανασκαφές έχουν καταστήσει δύσκολο να μάθουμε περισσότερα για τέτοιους θησαυρούς. «Στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει βρεθεί μεγάλος αριθμός παλαιοβυζαντινών εκκλησιαστικών θησαυρών, αλλά ένα ακριβές σχεδόν ακριβές σημείο εύρεσης είναι γνωστό για πολύ λίγους από αυτούς».

Το ιστορικό εξαγοράς του Dumbarton Oaks λέει ότι ο θησαυρός αγοράστηκε το 1963 στην Ελβετία από τον έμπορο αρχαιοτήτων George Zakos από την κυρία Robert Woods Bliss, ιδιώτη συλλέκτη που τον δώρισε στο μουσείο την ίδια χρονιά. Ο Ζάκος έχει επανειλημμένα δεσμευτεί με το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων — μεταξύ άλλων ως κύριος προμηθευτής του Robert Hecht και πηγή του λεηλατημένου Λυδιανού Θησαυρού του Μητροπολιτικού Μουσείου, το οποίο επέστρεψε στην Τουρκία το 1993 μετά από μια σκληρή δικαστική μάχη έξι ετών.

Η Τουρκία επιδιώκει να επανενώσει το υλικό Dumbarton Oaks με το υπόλοιπο Sion Treasure εδώ και δεκαετίες. Ο Nizeh Firatli του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κωνσταντινούπολης σημείωσε για πρώτη φορά τον χαμένο θησαυρό σε μια συνάντηση στην Αθήνα το 1964 και αμέσως μετά η Τουρκία ζήτησε για πρώτη φορά από τον Dumbarton Oaks να επιστρέψει τον θησαυρό. Αρκετά μεταγενέστερα αιτήματα έχουν σταλεί τα επόμενα χρόνια και το αίτημα της Τουρκίας επανήλθε πρόσφατα.

Ο Dumbarton Oaks δεν απάντησε σε επανειλημμένα αιτήματα για σχόλια σχετικά με το αίτημα της Τουρκίας – μια περίεργη θέση για ένα ίδρυμα που λειτουργεί ως ερευνητική βιβλιοθήκη. Τελικά επικοινωνήσαμε με το γραφείο Τύπου του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, το οποίο δημοσίευσε την ακόλουθη δήλωση εκ μέρους του διευθυντή Jan M. Ziolkowski: «Ο Dumbarton Oaks έχει κάνει το Sion Treasure διαθέσιμο για έκθεση, έρευνα και μελέτη για σχεδόν μισό αιώνα. Είμαστε βέβαιοι ότι έχουμε τον κατάλληλο τίτλο σε αυτές τις αρχαιότητες και, ενώ εκπρόσωποι από την Τουρκία έχουν ρωτήσει για αυτές κατά καιρούς όλα αυτά τα χρόνια, δεν έχουν ανταποκριθεί σε αιτήματα για οποιαδήποτε τεκμηρίωση που θα μπορούσε να εγείρει ερωτήματα σχετικά με την προέλευση αυτού του σημαντικού μέρους του συλλογή.”

Ζητήσαμε από τον Ziolkowski και το Χάρβαρντ πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το γιατί πιστεύουν ότι το μουσείο έχει τον κατάλληλο νόμιμο τίτλο του θησαυρού. Δεδομένης της ύποπτης πηγής του θησαυρού και της δημοσίευσης των λεπτομερειών της λεηλασίας του το 1963 από τον Dumbarton Oaks, ποια περαιτέρω «τεκμηρίωση» περιμένει το Χάρβαρντ; Μέχρι στιγμής, οι επακόλουθες ερωτήσεις μας αντιμετωπίζονται με σιωπή.