Η Πόντια που μιλάει Ρωμεϊκα στην Τουρκία

Η ποντιακή ελληνική διάλεκτος, ή ευρύτερα γνωστή ως Ρωμέικα (Ρωμαίικα), πιστεύεται ότι πέθανε ως γλώσσα στην Τουρκία μετά την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, όταν όλοι οι χριστιανοί Έλληνες της ακτής της Μαύρης Θάλασσας γνωστή ως Πόντος και επίσης της Μικράς Ασίας, εκδιώχθηκαν στην Ελλάδα.

Γράφει ο Paul Antonopoulos, Υποψήφιος Διδάκτορας. Από τη διασπορά.

Η γλώσσα είναι άμεσος απόγονος της ελληνικής Κοινής που μιλούνταν πριν από 2.500 χρόνια. Καθώς ο Πόντος είναι μια απομονωμένη περιοχή σφηνωμένη ανάμεσα στη θάλασσα και τα βουνά, η Ρωμέικα δεν αναπτύχθηκε πολύ σε σύγκριση με την ελληνική γλώσσα άλλων περιοχών, και κατά μία έννοια, είναι πολύ πιο κοντά στα αρχαία ελληνικά από τα νέα ελληνικά που ομιλούνται σήμερα.

Ένα μέρος της νεοελληνικής μυθολογίας ήταν ότι εκατοντάδες χιλιάδες μουσουλμάνοι ομιλητές των Ρωμέικα υπήρχαν στον Πόντο, αλλά δεν υπήρχε τρόπος να το μάθουμε. Ωστόσο, μπήκαμε στον 21ο αιώνα με την ψηφιακή εποχή και το διαδίκτυο και ξαφνικά οι άνθρωποι θα μπορούσαν να συνδεθούν με εκείνους στον Πόντο. Με αυτό έχουν προκύψει πολλές επαφές και φιλίες μεταξύ των ελληνόφωνων της Τουρκίας και των απογόνων εκείνων που εκδιώχθηκαν από την περιοχή.

Προς ξάφνιασμα πολλών ανθρώπων, που μπορεί να μην γνωρίζουν αυτό το γεγονός ακόμη και σήμερα, η ελληνική γλώσσα και πολιτισμός είναι ακόμα ζωντανή και ακμάζουσα στον Πόντο. Διατηρείται ζωντανό και συνεχίζεται από πολλούς από τους μουσουλμάνους στα απομονωμένα χωριά του Πόντου μακριά από τις πόλεις, ακόμη και σχεδόν 100 χρόνια από την ανταλλαγή πληθυσμών.

Η Merve Tanrıkulu είναι ένας τέτοιος ομιλητής των Romeika που κρατά ζωντανή αυτή την κουλτούρα στην Τουρκία. Η νεαρή μουσικός γεννήθηκε το 1992 στην πόλη Όκενα (Όκενα, Τουρκικά: Köknar) της επαρχίας Κατωχωρίου (Κατωχωρίου, Τουρκικά: Çaykara) της επαρχίας Τραπεζούντας. Περιγράφει τον εαυτό της ως «γυναίκα της Μαύρης Θάλασσας» και λέει ότι η Ρομέικα είναι η ταυτότητά της.
Το μουσικό της βίντεο μπορείτε να το βρείτε παρακάτω.

Όταν ρωτήθηκε από τους Greek City Times τι σημαίνει η Romeika για την ταυτότητα και τον πολιτισμό της, εξηγεί ότι είναι το παν γιατί είναι η «μητρική της γλώσσα».

«Η Romeika είναι στην πραγματικότητα η ταυτότητά μου. Γιατί τα Ρωμέικα μιλούσαν ως μητρική γλώσσα στο χωριό που γεννήθηκα και μεγάλωσα και μεγάλωσα μιλώντας αυτή τη γλώσσα. Νόμιζα ότι η γλώσσα του κόσμου ήταν τα Ρωμέικα. Όλα όσα με έκαναν, τα παιδικά μου χρόνια, η κουλτούρα μου, διαμορφώθηκαν από τη Ρωμέικα. Η πρώτη μου ιστορία αγάπης είναι η Romeika», εξήγησε ο Tanrıkulu.

Θυμάται πώς το να πάει στο σχολείο ως παιδί ήταν η πρώτη της επαφή απευθείας με την τουρκική γλώσσα και πόσο δύσκολο ήταν αυτό καθώς η δασκάλα της δεν ήξερε τα Romeika.
«Αλλά αυτό δεν ήταν πρόβλημα γιατί μιλούσα μισά τούρκικα στο σχολείο και ρομέικα στους κοινωνικούς χώρους. Νομίζω ότι τα τουρκικά ήταν απλώς μια γλώσσα διδασκαλίας για εμάς, γιατί όταν μιλάμε τούρκικα στο κοινωνικό περιβάλλον του χωριού, φαινόταν αστείο. Φυσικά αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει μετά τη μετανάστευσή μας από το χωριό στην πόλη», είπε.

Οι Greek City Times τη ρώτησαν ότι επειδή τα Romeika είναι μια αρχαϊκή μορφή της ελληνικής γλώσσας, στην πραγματικότητα μια από τις αρχαιότερες μορφές της ελληνικής, αν το να μιλάει τη Romeika την κάνει να νιώθει ότι είναι μέρος ενός αρχαίου πολιτισμού χιλιάδων ετών. .
Η απάντησή της ήταν «φυσικά και συμβαίνει».

«Μιλάμε για μια γλώσσα που έχει ιστορία 2.500 ετών», πρόσθεσε. «Είναι δυνατό να βρεθούν ίχνη σε πολλές περιοχές. Σε αυτό το πλαίσιο ταξιδεύω κατά καιρούς στο παρελθόν».
Όταν ρωτήθηκε γιατί είναι σημαντικό να επιβιώσει η Ρομέικα στην Τουρκία, η τραγουδίστρια λέει ότι η γλώσσα προσθέτει «πλούτο» στη χώρα.

«Πρώτον, πρέπει να γίνει γνωστό ότι σε ορισμένα χωριά της Τραπεζούντας, υπάρχουν νέοι και ηλικιωμένοι που εξακολουθούν να μην μιλούν πολύ καλά τουρκικά. Επίσης, γιατί να εξαφανιστεί ένας πολιτισμός ή μια γλώσσα; Για μένα, θα πρέπει να το δούμε ως χρώμα και πλούτο. Ως άτομο που μεγάλωσε η Romeika, πιστεύω ότι το οφείλουμε να προστατευτούμε αντί να το καταστρέψουμε. Δεν καταλαβαίνω γιατί παλεύουμε τόσο σκληρά για να καταστρέψουμε τα πάντα, να τα ξεχάσουμε και να τα αγνοήσουμε», είπε η πολιτιστική ακτιβίστρια.
Όταν ρωτήθηκε περαιτέρω σχετικά, ο Tanrıkulu είπε ότι για μερικούς ανθρώπους στην Τουρκία, η ύπαρξη της Romeika θεωρείται «προσβλητική» και ότι πρέπει να πουν ψέματα ότι την ομιλούν, και μάλλον να λένε ότι μιλούν την Καρτβελική γλώσσα των Λαζών που είναι σχετική. προς Γεωργιανά.

«Δυστυχώς, ένα πρόβλημα της Romeika στην Τουρκία είναι ότι θεωρείται προσβλητικό. Ακόμη και οι άνθρωποι που μιλούν Ρομέικα πρέπει να πουν ότι η γλώσσα που μιλούν είναι στα Λαζικά, όχι στα Ρομέικα. Για το λόγο αυτό, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η γλώσσα που ομιλείται στην Τραπεζούντα δεν είναι τα ρωμέικα αλλά τα λαζικά. Για αυτούς τους λόγους, η γλώσσα και ο πολιτισμός των Ρομέικα πεθαίνει. Μπήκε ακόμη και στη λίστα της UNESCO με τις γλώσσες που απειλούνται με εξαφάνιση. Τι πόνος, έτσι δεν είναι; Γιατί αυτό που κρατά έναν πολιτισμό ζωντανό είναι η γλώσσα», τόνισε.

Όταν ρωτήθηκε για το μουσικό της ταξίδι και για το πόσο σημαντικό είναι για τη Romeika, εξήγησε ότι βλέπει τον εαυτό της πρώτα «ως εργάτη» του «πολιτισμού της, παρά ως μουσικό».
«Δεν τραγουδάω μόνο. Διαβάζω ποίηση, λέω ιστορίες κ.λπ. Ενώ παραπονιόμουν ότι έπρεπε να τραγουδήσω περισσότερο στους φίλους μου που ενδιαφέρονται για τη μουσική της Μαύρης Θάλασσας, αποφάσισα να αναλάβω αυτήν την αποστολή μετά από σύσταση ενός φίλου. Οι θρήνοι, τα έπη και τα δημοτικά μας τραγούδια να μην εξαφανιστούν. Γι’ αυτό το να τραγουδάω Romeika είναι φυσικά πολύ σημαντικό και πολύτιμο τόσο για τα παιδικά μου χρόνια όσο και για τα Romeika. Ευτυχώς, πήγα με αυτόν τον τρόπο», είπε ο Tanrıkulu.

Ως μέρος της διασφάλισης της διατήρησης της Romeika στη ζωή, ο Tanrıkulu κυκλοφόρησε ένα επαγγελματικό μουσικό βίντεο με τίτλο « Romeika Ninni» .
«Έλαβα πολύ ωραία σχόλια από την Ελλάδα. Το λάτρεψαν, δεν έλαβα αρνητικά σχόλια. Στην Τουρκία υπήρχαν πολλοί πολύ αγαπημένοι άνθρωποι που μου έστειλαν ωραία μηνύματα, αλλά έχω λάβει και πολλές αρνητικές κριτικές. Ήθελαν να με βλέπουν ως πολιτικό. Ωστόσο, δεν είμαι ούτε πολιτικός ούτε ιστορικός. Φυσικά, έχω μια ιδεολογική σκέψη, αλλά δεν υπήρξα ποτέ άνθρωπος που να τη χρησιμοποιήσω για ενδιαφέρον ή πρόκληση», τόνισε.

Όταν ρωτήθηκε περισσότερα για αυτό, είπε «υπήρχε πολύς πόνος στο παρελθόν».
«Φυσικά, θα μιλήσουμε και για τον πόνο, αλλά πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά χρησιμοποιώντας τη γλώσσα για ειρήνη και κάνοντας όμορφα πράγματα. Παραποιώντας το παρελθόν, θα βλάψουμε το μέλλον και τον πολιτισμό μας. Αφού έκανα κάποια έρευνα, είδα ότι όποια δουλειά και να κάνεις, σίγουρα θα υπάρχουν άνθρωποι που δεν σε αγαπούν και σε προσβάλλουν. Θα ήθελα να πω στους ανθρώπους που δεν με συμπαθούν, να πιστέψουν στη δύναμη της αγάπης. Το να σκέφτονται αρνητικά και να χρησιμοποιούν προσβλητική γλώσσα τους κάνει μόνο δυστυχισμένους», προέτρεψε.

«Νομίζω ότι η μουσική είναι ο καλύτερος τρόπος για να προσεγγίσεις τους ανθρώπους γιατί η έκφραση της αδικίας, της λαχτάρας, της αγανάκτησης, του πόνου και της αγάπης με τη μουσική παρέχει την ευκαιρία να αγγίξεις τις καρδιές.

Όπως γνωρίζετε, υπάρχει ένα Ρομέικα-Τουρκικό λεξικό που ετοίμασε ο αγαπημένος Vahit Tursun και εκδόθηκε από την Heyamola για τους αναγνώστες. Μετάφρασα επίσης ένα τουρκικό βιβλίο στα Ρομέικα και θα είναι το πρώτο βιβλίο που θα μεταφραστεί στα Ρομέικα. Είναι υπέροχο συναίσθημα να το παράγεις, είμαι ενθουσιασμένη», είπε με περηφάνια.

Όταν της ζητήθηκε να εξηγήσει περισσότερα για το τραγούδι της « Romeika Ninni » , εξήγησε ότι «Είναι μια δουλειά που θα έχει πάντα μια ξεχωριστή θέση για μένα καθώς είναι η πρώτη μου δουλειά».
« Βγήκαμε επαγγελματικά το Romeika Ninni πριν από περίπου ένα χρόνο. Φτιάξαμε το Romeika Ninni καθώς ήταν ένα έργο που δεν είχε ξαναγίνει αλλά το πρότεινε ο φίλος μου ο Özcan Onat, ο οποίος ήταν ο σύντροφός μου. Έγραψα τους στίχους από τις λέξεις που συγκέντρωσα από τους ηλικιωμένους μας στο χωριό. Και πιστέψτε με, χρησιμοποιώντας αυτό το συναίσθημα, προσπάθησα να κοιτάξω μέσα από τα μάτια μιας μητέρας στη Μαύρη Θάλασσα.

Ο Βαχίτ Τουρσούν ήταν γραμματικός συντάκτης. Γυρίσαμε το κλιπ σε ένα χωριό της Τραπεζούντας και το σκηνοθέτησε ο Murat Davulcu», εξήγησε. Ως τελευταία ερώτηση προς αυτήν, οι Greek City Times της ρώτησαν εάν είχε σχέδια να εμφανιστεί στην Ελλάδα στο μέλλον;
«Δεν έχω πάει ποτέ στην Ελλάδα. Υποτίθεται ότι έπρεπε να έρθω για μια εκδήλωση πριν η πανδημία του κορωνοϊού ακυρώσει τα πάντα. Θα ήθελα πολύ να έρθω στην Ελλάδα και να τραγουδήσω με κόσμο», κατέληξε.
~
Πηγή: EXCLUSIVE: Meet the Pontian Greek-speaker keeping Hellenism alive in Turkey through her music
by PAUL ANTONOPOULOS
ΣΥΝΑΦΗ
Merve Tanrıkulu / Προσωπικό ιστολόγιο https://www.facebook.com/Merve-Tanr%C4%B1kulu…/
Merve Tanrıkulu / YouTube https://www.youtube.com/channel/UC2qpMxcZ44rluVeoDf-wJNQ
Οι ελληνόφωνοι Πόντιοι στην Τουρκία https://www.facebook.com/fotodoths/posts/1900040143514673