Σαν Σήμερα 28-11-2023 – Ο Λορέντζος Μαβίλης Πεθαίνει για την Ελλάδα

Τέτοιες μέρες τις τελευταίες του φθινοπώρου πριν 111 χρόνια, για την ακρίβεια στις 28 Νοεμβρίου 1912 ο πάπα-Φώτης (φωτό) κλείνει τα μάτια του 52χρονου Έφεδρου Λοχαγού, ποιητή και σπουδαιότερου Έλληνα σονετογράφου Λορέντζου Μαβίλη, ο οποίος μόλις έχει εκπνεύσει στη Μπαλντούμα, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια του Σώματος των Γαριβαλδινών για κατάληψη του Δρίσκου της Ηπείρου, στις μάχες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Ο ποιητής, φλογερός πατριώτης κι οραματιστής, από πολύ νωρίτερα είχε εγκαταλείψει την «απραξία»: Το 1896 συμμετείχε στην επανάσταση της Κρήτης, πολεμώντας μαζί με τους αντάρτες στα κρητικά βουνά. Και το 1897, κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, συγκέντρωσε εβδομήντα Κερκυραίους εθελοντές και όλοι τους πήγαν να πολεμήσουν στην σκλαβωμένη Ήπειρο, όπου και τραυματίστηκε στο χέρι. Τα έξοδα της εκστρατείας των εθελοντών τα κάλυπτε ο ίδιος.

Μερικά χρόνια αργότερα, ο Βενιζέλος τον παίρνει στο επιτελείο του και το 1910 ο ποιητής εκλέγεται βουλευτής Κέρκυρας του κόμματος των Φιλελευθέρων στη Β’ Αναθεωρητική Βουλή.
Η ομιλία του στη Βουλή (16.2.1911) για το «γλωσσικό» άρθρο 107 του Συντάγματος αποτελεί την κορύφωση των αγώνων του για τη Δημοτική Γλώσσα και σταθμό στην ιστορία του γλωσσικού ζητήματος: Ο Επτανήσιος σολωμικός Μαβίλης, υπερασπίζοντας τη Δημοτική Γλώσσα μέσα στην Ελληνική Βουλή, είπε απευθυνόμενος στους καθαρευουσιάνους:

“Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει. Υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι. Και υπάρχουσι πολλοί χυδαίοι άνθρωποι ομιλούντες την καθαρεύουσαν”

(“Εφημερίς των συζητήσεων της Βουλής”, Β’ Αναθεωρητική Βουλή, 1911, σελ. 689, συνεδρίασις 36)

Ο ακέραιος χαρακτήρας του και η μη προσαρμογή του στο ρεύμα της συναλλαγής που επικρατούσε (ρουσφέτι) συνετέλεσαν στο να μην εκλεγεί βουλευτής στις επόμενες εκλογές. Γράφει στο φίλο του Σ. Θεοτόκη:

«Έχεις δίκιο εις όσα μου γράφεις, μα η πολιτική του Βενιζέλου είναι εθνική, για τούτο πρέπει να παραβλέψουμε τις αδυναμίες ή τις ασυνέπειες που παρουσιάζει. Όσο για μέ, αποφάσισα να μην πολιτευθώ άλλο. Θα αποτραβηχτώ από την πολιτική και θα περιμένω. Όταν σημάνει η σάλπιγγα, θα πάω και εγώ να αφήσω τα ελεεινά μου κότζια σε μια ρεματιά της ονειρεμένης μας πατρίδας».

Το έκανε, όταν στις 28 Νοεμβρίου του 1912 έγινε επικεφαλής του λόχου των εθελοντών ερυθροχιτώνων Γαριβαλδινών και μαχότανε στο Δρίσκο, σε ένα ύψωμα έξω από τα Ιωάννινα. Την ώρα της μάχης μια σφαίρα τού διαπερνά τα μάγουλα και του σπάει τα δόντια. Καθώς μεταφέρεται αιμόφυρτος στο πρόχειρο νοσοκομείο, μια δεύτερη σφαίρα τον χτυπά στο στόμα.

Με τον τρόπο του θανάτου του σπουδαίου μας ποιητή πεθαίνει αργότερα κι ένας λογοτεχνικός ήρωας: Ο Καπετάν Μιχάλης του Νίκου Καζαντζάκη, που ανοίγει το στόμα του και φωνάζει «Ελευτερία ή…» Και χωρίς να τελειώσει τη φράση «μια μπάλα μπήκε μέσα στο στόμα του, μια άλλη πέρασε από το δεξό του μελίγγι και βγήκε από το ζερβό».
Όμως η τότε αιματηρή πραγματικότητα ξεπέρασε τη λογοτεχνική γραφίδα. Τα τελευταία λόγια του ισπανικής καταγωγής Έλληνα ποιητή ήταν τα εξής:

«Περίμενα πολλές τιμές, αλλά όχι και την τιμή να πεθάνω για την Ελλάδα».

Αυτός ήταν ο Λορέντζος Μαβίλης, μια μορφή, ξεχασμένη από τους πολλούς στο πέρασμα του χρόνου, που όμως ζει μέσα στις καρδιές των αγνών Ελλήνων – και φωτίζει, με την θυσία του, το δύσβατο μονοπάτι των ιδανικών τους.

Κείμενο: Στυλιανής Καβάζης