Η ειρωνεία: Ένα ισχυρό όπλο του Διαβόλου

Ομιλία που εκφωνήθηκε από την Ιερά Μονή Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Πυργετού την Παρασκευή των Α΄ Χαιρετισμών της Θεοτόκου ερανισμένη από το βιβλίο του Γεροντικού (3/3/23).

Συνεχίζοντας αγαπητοί μου με τη βοήθεια πάντοτε του Αγίου τριαδικού θεού, την παράδοση των πνευματικών μας πατέρων σήμερα πρώτη Παρασκευή των χαιρετισμών θα καταφύγουμε στο γνωστό σε όλους μας βιβλίο του Γεροντικού. Στο βιβλίο αυτό είναι καταγεγραμμένη η διδασκαλία των γερόντων της ερήμου αλλά και περιστατικά από την ζωή τους τα οποία έχουν να μας δώσουν σπουδαία μηνύματα για την πνευματική μας ζωή.

Οι γέροντες που αναφέρεται στο βιβλίο αυτό με την προσωπική τους άσκηση Με την διαρκή προσοχή και επαγρύπνηση δηλαδή που έδειχναν, είχαν καταφέρει να καθαρίσουν τον εαυτό τους από τα πάθη και να γίνουν δοχεία του Αγίου πνεύματος. Είχαν πετύχει με άλλα λόγια τον σκοπό της πνευματικής ζωής που δεν είναι άλλος από την απόκτηση του Αγίου πνεύματος και την θέωση, την ένωση δηλαδή με τον Άγιο Τριαδικό Θεό.
Κάθε τους λόγος αλλά και κάθε τους ενέργεια επομένως ήταν θεόπνευστη γι’ αυτό και η μελέτη τόσο της διδασκαλίας τους όσο και των πράξεων τους που είναι καταγεγραμμένες στο βιβλίο του γεροντικού είναι τόσο ωφέλιμη για εμάς, διότι μας αποκαλύπτει το πως πρέπει κι εμείς να βαδίζουμε και να ενεργούμε στην ζωή μας.

Διαβάζουμε λοιπόν στο γεροντικό ότι είπε κάποτε ο αββάς Αντώνιος:

«θα έρθει καιρός που οι άνθρωποι θα τρελαθούν και μόλις δουν κάποιον να είναι λογικός επειδή δεν θα είναι ομοίως με αυτούς θα του επιτίθονται λέγοντας του ότι αυτός είναι τρελός. Σε αυτούς καθόλου δεν πρέπει να δίνει σημασία όποιος αγωνίζεται.”

– αββάς Αντώνιος

Πολύ σημαντική και πάντοτε επίκαιρη η συμβουλή αυτή του μεγάλου Αντωνίου αγαπητοί μου. Λέγοντας βεβαίως ο Άγιος ότι οι άνθρωποι θα τρελαθούν δεν εννοεί ότι θα χάσουν το μυαλό τους αλλά ότι θα απολέσουν την ευσέβεια τους. Θα ενεργούν στη ζωή τους με τρόπο αντίθετο στο νόμο του θεού και θα θεωρούν τρελούς, θα χλευάζουν δηλαδή τους ανθρώπους, εκείνους που θα διατηρούν μία ευσέβεια και η ευσέβεια η οποία θα γίνεται αντικείμενο χλεύης, κοροϊδίας δηλαδή έχει δύο συνισταμένες. Η μία είναι η ορθή πίστη και η άλλη το χριστιανικό ήθος. Τόσο η πίστη όσο και το ήθος των ευσεβών λοιπόν θα γίνονται αντικείμενο χλευασμού και ονειδισμού εκ μέρους των ασεβών ανθρώπων.

Αυτό είναι κάτι που ανέκαθεν συνέβαινε όσο οδηγούμαστε προς τα έσχατα όμως θα γίνεται όλο και εντονότερο. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Γιατι οι πιστοί χλευάζονται και πως πρέπει να σταθούν απέναντι σε αυτή την συμπεριφορά; Από τότε που ο Χριστός ήρθε στην γη, οι άνθρωποι χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα σε εκείνους που πίστεψαν και έγιναν οι μαθητές του Χριστού και σε εκείνους που τον αρνήθηκαν ως Θεό και πήραν εχθρική στάση απέναντι Του. Το είχε προφητεύσει άλλωστε ο Θεοδόχος Συμεών όταν δέχτηκε στην αγκαλιά του τον τεσσαρακονθήμερο Ιησού και είπε ότι Αυτός, ο Ιησούς δηλαδή, θα γίνει αιτία πτώσεως και αναστάσεως πολλών αλλά και σημείο αντιλεγόμενο.

Οι άνθρωποι με άλλα λόγια θα παίρνουν μέσα στην ιστορία διαφορετική στάση απέναντι Του. Είναι επομένως πολύ φυσικό αφού ο Χριστός είναι σημείο αντιλεγόμενο και οι άνθρωποι που πιστεύουν στον Χριστό, να γίνονται κι αυτοί σημεία αντιλεγόμενα. Ο Κύριος μας το είπε αυτό ως εξής: «…ΕΙ ΕΜΕ ΕΔΙΩΞΑΝ, ΚΑΙ ΥΜΑΣ ΔΙΩΞΟΥΣΙΝ». Εάν δηλαδή μένα με εκδίωξαν και εσάς θα σας εκδιώξουν.

Κι ο διωγμός αυτός για τον οποίο μας προειδοποίησε ο Κύριος έχει πολλές μορφές και η πιο απλή της μορφή είναι ο ονειδισμός και η ειρωνία εκ μέρους των ασεβών ανθρώπων. Έτσι λοιπόν όταν ο πιστός μιλήσει για τον Χριστό, για αυτά που πιστεύει δηλαδή, χαρακτηρίζεται τρελός, θρησκόληπτος ή άνθρωπος οπισθοδρομικός με παλιές ιδέες. Αν δε, τολμίσει να αναφερθεί σε θέματα ευαγγελικού ήθους όπως η Αγνότητα, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί ανώμαλος η «ψεκασμένος» για να χρησιμοποιήσουμε μία σύγχρονη έκφραση. Και η ειρωνεία αυτή υπάρχει σε όλους τους χώρους, από το δημοτικό σχολείο και το γυμνάσιο μέχρι το πανεπιστήμιο, στρατό, τον εργασιακό χώρο αλλά ακόμα και το συγγενικό περιβάλλον του πιστού.

Όλοι μικροί και μεγάλοι όταν είναι ευσεβείς, δέχονται την ειρωνεία του κόσμου. Είναι ανάγκη λοιπόν να το γνωρίζουμε αυτό διότι η ειρωνεία καθίσταται ένα ισχυρό όπλο στα χέρια του διαβόλου όταν εμείς δεν είμαστε προετοιμασμένοι να την αντιμετωπίσουμε. Πολλές φορές μάλιστα μπορεί να μας οδηγήσει στο να εγκαταλείψουμε ακόμα κι αυτή την πνευματική ζωή μόνο και μόνο γιατί δεν υποφέρουμε τις ειρωνείες του κόσμου. Γιατί όμως ο κόσμος παίρνει αυτή τη στάση έναντι των ευσεβών; Την αιτία μας την αποκάλυψε αυτός ο ίδιος ο κύριος λέγοντας μας το εξής: «εἰ ἐκ τοῦ κόσμου ἦτε, ὁ κόσμος ἂν τὸ ἴδιον ἐφίλει» – ὅτι δὲ ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ ἐστέ, ἀλλ’ ἐγὼ ἐξελεξάμην ὑμᾶς ἐκ τοῦ κόσμου, διὰ τοῦτο μισεῖ ὑμᾶς ὁ κόσμος».

Αν ήσασταν δηλαδή από τον κόσμο και είχατε κι εσείς τα αμαρτωλά φρονήματα του κόσμου, ο κόσμος θα σας αγαπούσε ως δικούς του. Επειδή όμως δε είστε από τον κόσμο αλλά εγώ σας διάλεξα μέσα από τον κόσμο, γι’ αυτό σας μισεί ο κόσμος. Η παρουσία του χριστιανού μέσα στον κόσμο είναι κάτι το ενοχλητικό. Ο χριστιανός χωρίς να λέει τίποτα, με τη ζωή του και μόνο, γίνεται σιωπηλός ελεγκτής των αμαρτωλών πράξεών του κόσμου. Γίνεται Φως που ξεσκεπάζει την φαύλη ζωή του κόσμου αλλά ταυτόχρονα και αγκάθι που κεντρίζει ενοχλητικά την συνείδηση των άλλων.

«βαρύς ἐστιν ἡμῖν κα`βλεπόμενος» όπως λέει η “Σοφία Σολομώντος”. Είναι βαρύς και ενοχλητικός και μόνο να τον βλέπουνε γι’ αυτό και αρχίζουν το διωγμό εναντίον του. Το πρώτο στάδιο του οποίου είναι όπως είπαμε, η ειρωνεία και ο χλευασμός. Τι στάση πρέπει να πάρουμε εμείς απέναντι στην ειρωνία; Την απάντηση μας την έδωσε ο αββάς Αντώνιος:

«Αυτός που αγωνίζεται πνευματικά, δεν πρέπει να δίνει καθόλου σημασία σε αυτά τα σχόλια αλλα να συνεχίζει την πορεία του.»

– αββάς Αντώνιος

Είναι όμως εύκολο αυτό; Και πως μπορούμε να το πετύχουμε; Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε κάτι άλλο. Γιατί μας ενοχλούνε τόσο πολύ τα σχόλια και ο χλευασμός του κόσμου; Καταρχάς, διότι με αυτά θίγεται ο εγωισμός μας. Είμαστε ανθρωπάρεσκοι. Θέλουμε οι άλλοι να λένε μόνο καλά λόγια για εμάς και δεν έχουμε την ανδρεία να αντισταθούμε στις ειρωνίες του κόσμου. Κάποιος όμως που διαθέτει στοιχειώδη ταπείνωση δεν θα ενοχληθεί αλλά θα μπορέσει πολύ εύκολα να αδιαφορήσει για τον χλευασμό του κόσμου και να μείνει σταθερός στην πίστη του αλλά και στην ομολογία του ονόματος του Χριστού. Ταπείνωση και ανδρείο φρονημα λοιπόν μας χρειάζεται για να καταφέρουμε να εκμηδενίσουμε την ισχύ αυτού του όπλου του διαβόλου που λέγεται ειρωνεία.

Ο αληθινός πιστός όχι μόνο δεν ταράσσεται και δεν κλονίζεται από τις ειρωνείες του κόσμου αλλά έχει και χαρά ενθυμούμενος τον λόγο του Κυρίου που είπε:

«μακαριοι εστε οταν ονειδισωσιν υμας. χαιρετε και αγαλλιασθε οτι ο μισθος υμων πολυς εν τοις ουρανοις ουτως γαρ εδιωξαν τους προφητας τους προ υμων»

Είσαστε δηλαδή μακάριοι όταν σας χλευάσουν εξαιτίας μου. Να χαίρεστε, διότι η ανταμοιβή σας στους Ουρανούς θα είναι μεγάλη. Έτσι εξάλλου εκδίωξαν και τους προφήτες πριν από εσάς. Άρα οι ειρωνίες του κόσμου θα πρέπει να μας προξενούν χαρά και όχι λύπη. Αυτές είναι η απόδειξη ότι δεν είμαστε ίδιοι με τον κόσμο. Είναι όπως και κάτι σπουδαιότερο. Όποιος χλευάζεται για το όνομα του Χριστού, γίνεται μέτοχος των παθημάτων του Χριστού. Και επομένως θα συνδοξαστεί μαζί με το Χριστό. Τα ίδια εξάλλου όπως είπε ο Κύριος, αντιμετώπισαν οι προφήτες και οι Άγιοι.

Δεν έχουμε παρά να θυμηθούμε τον δίκαιο Νώε ο οποίος πίστεψε σε αυτό που του είπε ο Θεός, ότι δηλαδή θα γίνει κατακλυσμός και γι’ αυτό άρχισε να κατασκευάζει την κιβωτό. Η κατασκευή της κιβωτού κράτησε 120 ολόκληρα χρόνια και καθόλη τη διάρκεια των ετών αυτών, ο Νώε γινόταν αποδέκτης ειρωνικών σχολίων των σύγχρονων του ανθρώπων. Όταν ο Νώε τους εξηγούσε ότι κατασκεύασε την κιβωτό κατ’ εντολή του θεού, διότι ο θεός θα κατέστρεφε τον κόσμο με κατακλυσμό αυτοί του έλεγαν ότι έχασε το μυαλό του. Τον κορόιδευαν ότι γεράσε και ξεκούτιανε. Κι όμως, ο Νώε και η οικογένεια του ήταν η μόνοι που σώθηκαν από τον φοβερό κατακλυσμό.

Αγαπητοί μου, πολύ σοφά, πολύ επίκαιρα και πολύ ωφέλιμα τα λόγια του αββά Αντωνίου που ακούσαμε σήμερα. Όσο προχωράμε προς τα έσχατα, τόσο πιο πολύ οι ευσεβείς άνθρωποι θα γίνονται αποδέκτες ειρωνειών από τους ασεβείς. Η ειρωνεία είναι στα χέρια του διαβόλου. Είναι ένα όπλο που μπορεί να μας ανατρέψει εάν δεν είμαστε προετοιμασμένοι. Αν όμως είμαστε σωστά τοποθετημένοι, αν έχουμε ακλόνητη πίστη, ανδρείο φρόνιμα και πρωτίστως ταπείνωση, μπορούμε εύκολα να το αντιμετωπίσουμε αδιαφορώντας για τα σχόλια του κόσμου όπως με συμβούλεψε ο Αντώνιος.

Το ότι ο κόσμος μας κοροϊδεύει είναι απόδειξη ότι δεν είμαστε όμοιοι με τον κόσμο και αυτό πρέπει να μας χαροποιεί. Ο αββάς Μάρκος, ενας άλλος γέροντας που αναφέρεται στο γεροντικό, λέει πάνω στο σημείο αυτό

»Εκείνος που μετανοεί σωστά, χλευάζεται από τους παραβάτες του νόμου του Θεού, Αυτό είναι όμως σημάδι ότι ευαρεστεί στον Θεό. Οι ειρωνίες του κόσμου ας είναι λοιπόν για εμάς ένα σημάδι ότι ευαρεστούμε στον Θεό.”

– αββάς Μάρκος

Ας μη σαλευόμαστε από αυτές, αλλά ας έχουμε χαρά, όπως μας είπε ο ίδιος ο Κύριος, αφού με τον τρόπο αυτό βαδίζουμε στα ίχνη που πάτησαν όλοι οι προφήτες και οι Άγιοι. Γινόμαστε έτσι κι εμείς κοινωνοί των παθημάτων του Χριστού και επομένως αν μείνουμε σταθεροί, η αμοιβή στον Ουρανό σύμφωνα με το αψευδές στόμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστό, θα είναι μεγάλη.